Nieuwe namen op het monument in Beekbergen

Drie nieuwe namen op het monument

Sinds 5 mei 1970 staat in Beekbergen een monument ter herinnering aan de Tweede
Wereldoorlog. Het idee kwam van het toenmalige 4 mei comité, het ontwerp van de heer Bouw: een
schuin oplopend en versmallend kruispad, wat leidt naar een eenvoudig kruis. Dit verbeeldt de
moeilijke weg die men had moeten gaan. Op het witgele kalksteen staan alleen de jaartallen
1940 -1945.

In 2020: 50 jaar later, ontstond bij de Stichting 4 en 5 mei het idee voor een Buitenmuseum.
Corona beheerste het leven en samen herdenken was niet mogelijk. Ine Pennink zocht
vanachter de computer naar de verhalen. Wie waren er allemaal overleden door
oorlogshandelingen in of uit Beekbergen, Lieren en Oosterhuizen?
In nauwe samenwerking met Germa Broere van Museum Collectie ’40 – ’45 kwamen zij op 25
verhalen, die niet vergeten mogen worden. Details vonden ze o.a. bij de Oorlogsgravenstichting,
CODA, de Arolsen- en Rode Kruis- archieven.

Tot hun verbazing vonden ze ook namen op internet, waarvan het verhaal uit ons publieke
geheugen verdwenen zijn. En -ook al hingen er 25 vlaggen- de zoektocht hield hen nog steeds
bezig. Kortom: twee jaar later hingen er inmiddels 29 vlaggen.

Steeds vaker werd hen de vraag gesteld: waarom staan die namen niet op de steen voor het
monument? De Stichting 4 en 5 mei zocht uit, dat het monument indertijd niet is bedoeld voor
een bepaalde groep. Er staan slachtoffers uit het verzet op de steen, maar ook jongens gevallen
in het toenmalig Nederlands-Indië. Vervolgens werd er overlegd met de Stichting Bevrijding 45,
de gemeente Apeldoorn en natuurlijk: de betrokken families.
Iedereen was het eens, maar de voorwaarde was wel, dat er nu grondig uitgezocht zou worden
of er niet nog meer namen in aanmerking komen. Nog zeker 15 verhalen werden nagetrokken
en dit onderzoek heeft nog 2 jaar in beslag genomen.
Toen de betrokken partijen eind 2024 het onderzoeksverslag gelezen hadden, is de conclusie
getrokken: deze namen verdienen een plek op de steen voor het monument.

De Stichting 4 en 5 mei heeft nu het initiatief genomen en de steenhouwer benaderd, die de
mogelijkheden bekeken heeft. En... het gaat gebeuren: bij de herdenking van 80 jaar Vrijheid
zullen ook deze namen op het monument staan:

JOHANNES VERSLUIS
Johannes werd op 16 maart 1914 geboren in voormalig Nederlands Indië. In de Tweede
Wereldoorlog is het gezin weer terug aan de Stoppelbergweg in Beekbergen.
Johannes wordt actief in de illegale pers, hij houdt zich o.a. bezig met bonnen en geld.
Op 19 april 1941, -al vroeg in de oorlog- wordt hij gearresteerd in Amsterdam.
Tot 28 februari 1942 heeft Johannes Versluis in Het Oranjehotel gevangen gezeten en wordt
uiteindelijk veroordeeld tot 4,5 jaar tuchthuisstraf.
In maart 1942 is hij daarom overgebracht naar het tuchthuis in Rheinbach (Dld.).
De volgende vermelding komt uit oktober 1943: dan verblijft hij in de gevangenis van Siegburg,
waar hij een slechte behandeling krijgt en lijdt hij aan ondervoeding.
Op de Duitse overlijdensakte staat, dat Johannes Versluis op 20 augustus 1944 om 22.15 uur is
omgekomen aan een ‘nierziekte’. Hij werd 30 jaar.

WILLEM VAN BIENE
Wim was een Amsterdammer van 1902 en getrouwd met Ina. Zij werden zich in de loop van de
dertiger jaren bewust van de dreiging van het opkomend Naziregime -omdat Wim Joods was-
en verhuisden uit de stad naar Beekbergen. Hij werkte op Het Spelderholt, was scheidsrechter
van de KNVB en speelde bij Het Beekbergens Toneel.
In 1941 pleegde het verzet overvallen op elektriciteitscentrales. De bezetter nam dat ernstig op:
uit een aantal dorpen in Oost-Nederland werden uit wraak Joden opgepakt en weggevoerd. Zo
kwam het, dat Wim op 9 oktober 1941 om 23.00 uur door de politie bij zijn gezin werd
weggehaald en op transport naar Mauthausen werd gesteld. Een week later overleed hij, 38 jaar
oud.

EVERT VAN DEN ENK
Evert van den Enk werd op 6 september 1924 geboren in Beekbergen. Samen met zijn broer
werd hij opgepakt en naar Duitsland ‘dienstverplicht’.
Op 18 juni 1943 verbleef hij in Kamp Rehbrücke bij Berlijn, oorspronkelijk gebouwd voor 1.200
mensen. In de loop van de oorlog werd dit aantal echter aanzienlijk overschreden. Door het
harde werk en de slechte leefomstandigheden heeft Evert de oorlog maar ternauwernood
overleefd en komt verzwakt terug in Nederland. In Nijmegen komt hij in een ziekenhuis terecht,
waar hij overlijdt op 19 augustus 1945. Evert werd 20 jaar.
Evert heeft een officieel oorlogsgraf gekregen op de begraafplaats in Beekbergen.

Foto's en tekst: Ine Pennink